Schiermonnikoog is één van de kleinste en meest ongerepte eilanden in de Waddenzee. Het gebied Duinen Schiermonnikoog wordt landschappelijk gekenmerkt door een uitgestrekt duingebied dat zich over een groot deel van de westelijke helft van het eiland uitstrekt. Het duingebied heeft een grote diversiteit en goed ontwikkelde kalkrijke duinvalleien. In het gebied komen lokaal duinblauwgraslanden (drogere en zuurdere vormen van blauwgrasland) (Hertenbos, Kapenglop) en heischraal grasland (met borstelgras e.d.) voor. Vroeger is over een gedeelte van het westelijk en centraal deel naaldbos aangeplant. Het areaal bos is later door spontane ontwikkeling (loofbos) uitgebreid tot een aanzienlijk oppervlak. Aan de westzijde omvat het gebied ook een zoetwaterplas, de Westerplas. Verstuiving is over een kleine oppervlakte in gang gezet, in het oostelijk deel is een natuurlijk gat in de stuifdijk geslagen, waardoor zeewater beperkt binnenstroomt.
Hoofdpunten uit het advies
Het bijzondere natuurgebied Duinen Schiermonnikoog is op regionaal, nationaal en Europees niveau beschermd. Naast verschillende duintypes met hun kenmerkende planten en dieren, komen er onder andere moerassen, vennen, bossen en heiden voor. In de duinen broeden ook veel beschermde vogelsoorten, zoals de tapuit. Van nature zijn er veel zandverstuivingen in de duinen. Als de wind uit de richting van de zee en het strand komt, waait er bovendien veel kalkrijk zand mee de duinen in. Maar doordat er weinig open plekken meer zijn, is er weinig ruimte voor winddynamiek die leidt tot verstuivingen.Ook door andere problemen staat de natuur op het eiland onder druk. Dat komt door een teveel aan stikstof, dat zorgt voor verzuring en vermesting van de bodem. Doordat de stand van het grondwater in en rond het gebiede te laag is, kampt het ook met verdroging. Verder zijn er te weinig konijnen die de vegetatie kort houden en open plekken creëren. Tot slot verstoren bezoekers het leefgebied van broedvogels en zeehonden. Er moet beter inzicht verkregen worden in het functioneren van het natuursysteem op het gehele eiland, om effectievere maatregelen te kunnen treffen.
De provincie heeft eerder al maatregelen getroffen en moet daar vooral mee doorgaan, maar dit is niet genoeg. Aanvullende maatregelen moeten snel uitgevoerd worden om de achteruitgang van de natuur te stoppen. Denk hierbij aan het initiëren van meer verstuivingen, bijvoorbeeld door het aanbrengen van openingen in de zeereep, aan extra maatregelen om de stikstofproblemen bij de bron aan te pakken, aan het meer sturen op waar (strand)bezoekers wel of niet mogen komen en aan het verbeteren van de waterhuishouding in en om de duinen, bijvoorbeeld door grondwaterstanden te verhogen.
Overige gegevens
Betrokken overheden
| Provincie Fryslân (voortouwnemer) |
Overige betrokken partijen
| Natuurmonumenten |
Samenstelling werkgroep
| dr. Bas Arens |
| Wouter Berendsen, MSc (secretaris) |
| drs. Gert Dekker |
| ir. Arjen Goutbeek |
| dr. Annemieke Kooijman |
| drs. Marieke van Rhijn (voorzitter) |
Regio: Friesland
Natura 2000-gebied: Duinen Schiermonnikoog
Landschapstype: Duin- en kustlandschap
Natuurtype: N08 Open duinen, N09 Schorren of kwelders